Wiele osób nie wierzy, że można zobaczyć Alpy ze Śnieżnika. To jednak nie jest mit, ale rzeczywistość, którą udaje się zobaczyć. Nawet bez wchodzenia na Wieżę Na Śnieżniku! Jeśli chcesz zobaczyć Alpy nie wyjeżdżając z Polski to możesz to zrobić tylko ze Śnieżnika.
Dlaczego tylko Śnieżnik? To pytanie pojawia się naturalnie, gdy myśli się o obserwacji Alp z Polski. Otóż, według naszej obecnej wiedzy, Śnieżnik (1425 m n.p.m.) to jedyne miejsce w Polsce, skąd można uchwycić fragment Alp Styryjsko-Dolnoaustriackich. Zaskakujące, prawda? Pradziad, kolejny szczyt sugerowany do takiej obserwacji, leży już w Republice Czeskiej.
Robert Jamróz – trzecia udokumentowana obserwacja Alp ze Śnieżnika.
Autorem prezentowanych zdjęć Alp ze Śnieżnika jest fotograf Robert Jamróz. Fotografie wykonane zostały w grudniu 2023 roku. Wcześniej Alpy ze Śnieżnika udało się sfotografować w styczniu 2020 (Krzysztof Strasburger) i w lutym 2021 (Artur Robak i Tobiasz Rangno) Szczegółowy opis tych sesji dostępny jest na stronie dalekieobserwacje.eu. Rober Jamróz jest zatem trzecim obserwatorem, któremu udało się udokumentować widok Alp ze Śnieżnika.
Robert podkreśla wyzwania fotografii w takich warunkach, gdzie jakość zdjęć ustępuje miejsca istocie uchwycenia możliwie największej ilości detali. Opisuje również trudności związane z falowaniem powietrza, co wpływa na ostrość zdjęć, pomimo prób zastosowania różnych parametrów fotograficznych. Co ciekawe zdjęcia zostały wykonane z wejścia do Wieży Na Śnieżniku, a nie z jej górnego tarasu. Związane to jest z silnym wiatrem, który pomimo masywności wieży powodował jej delikatne ruchy co uniemożliwiało fotografowanie na dalekie odległości. No i chyba najważniejsza informacja z relacji Roberta to: „Uprzedzając pytania…. tak było widać nieuzbrojonym okiem, ale tylko jeżeli wiedziało się gdzie patrzeć”
źródło: www.facebook.com/RobertJamrozPhotography
Czym są dalekie obserwacje?
Daleka obserwacja, to rejestrowanie obiektów związanych z ziemią. Wymaga ona obserwacji z poziomu gruntu lub obiektów z nim związanych. Sprzęt fotograficzny powinien być na poziomie obserwatora, dlatego zdjęcia z balonów, lotni, samolotów czy dronów nie są uwzględniane w tej dziedzinie fotografii. Dopuszcza się fotografowanie z samochodu przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych.
Jak to technicznie możliwe, że widać Alpy ze Śnieżnika?
Obserwacja staje się możliwa dzięki zjawisku refrakcji i często również mirażu, są to zjawiska związane z załamywaniem światła, ale występują w różnych kontekstach. Dzięki tym zjawiskom staje się możliwa obserwacja pozahoryzontowa czyli zdolność dostrzegania obiektów lub krajobrazu znajdującego się poza horyzontem.
Refrakcja to zjawisko załamywania światła podczas przechodzenia przez różne ośrodki o różnych gęstościach jak również podczas przechodzenia przez niejednorodny ośrodek (taki jak choćby atmosfera)
Kiedy światło przechodzi z jednego medium do drugiego (na przykład z powietrza do wody), zmienia się kierunek ruchu. To zjawisko nazywamy refrakcją.Miraż to złudzenie optyczne spowodowane przez załamywanie światła w warstwach atmosferycznych o różnych temperaturach. Kiedy warstwy atmosfery mają różne temperatury, światło może się załamywać w taki sposób, że obiekty zdają się być bliżej lub wyżej, niż są w rzeczywistości. To zjawisko nazywamy mirażem.
W skrócie, refrakcja to ogólne zjawisko załamywania światła przechodzącego przez różne ośrodki, podczas gdy miraż to konkretny rodzaj złudzenia optycznego związany z załamywaniem światła w warstwach atmosferycznych.
Poziom refrakcji
W powietrzu poziom refrakcji jest zazwyczaj niewielki, ale może się zmieniać w zależności od temperatury, ciśnienia i wilgotności powietrza. Wraz ze wzrostem tych parametrów, szybkość światła i kąt załamania mogą się zmieniać. Zjawisko refrakcji na poziomie 0,25 pozwala dostrzec Alpy ze Śnieżnika zgodnie z powyższą ilustracją.
Zjawisko to zdarza się niezwykle rzadko ze względu na warunki atmosferyczne. Dodatkowo Czechy, położone na linii Śnieżnik-Schneeberg, często zalewają mgły, wilgotne powietrze i niskie chmury, co utrudnia obserwacje. Dodatkowo, ośrodki miejskie, takie jak Brno i Wiedeń, wprowadzają do atmosfery spore zanieczyszczenia, co obniża jej przejrzystość.
Fizyk od czapy
„Fizyk od czapy” prowadzący swój kanał na YouTube oraz profil na FB dzięki swojemu autorskiemu opracowaniu stworzył symulację dla widoku Alp ze Śnieżnika. Kluczowe dla obserwacji są dane zmian temperatury względem wysokości pochodzące ze stacji Pogodowej w czeskim Prostějovie. (Dane dostępne na stronie: http://weather.uwyo.edu/upperair/sounding.html) Symulacja potwierdza teoretycznie, faktyczną obserwację dokonaną przez Roberta Jamróza Alp ze Śnieżnika. Wszystko dzięki wspomnianemu już zjawisku mirażu.
2023-12-18 00:00 UTC
2023-12-18 12:00 UTC
Fizyk od czapy wyjaśnia
W dużym skrócie, światło podróżujące przez ośrodek taki jak atmosfera ugina się w kierunku większej gęstości. Na gęstość atmosfery mają wpływ dwa główne czynniki: ciśnienie i temperatura. Im wyższe ciśnienie i im niższa tempeatura, tym wyższa gęstość. Ciśnienie w atmosferze zawsze spada z wysokością, temperatura zazwyczaj też. W takiej sytuacji temperatura działa „w przeciwnym kierunku” niż ciśnienie – tzn. w kierunku wzrostu gęstości – ale spadek ciśnienia przeważa i gęstość powietrza maleje z wysokością, prowadząc do lekkiego uginania się promieni światła w dół. Czasem jednak zdarzają się warunki, w których temperatura rośnie z wysokością – tzw. inwersja – i wtedy temperatura „współpracuje” z ciśnieniem, powodując, że gęstość powietrza maleje z wysokością szybciej niż zwykle. W takich warunkach światło ugina się mocniej i można czasem zaobserwować obiekty, które w warunkach typowych byłyby schowane za horyzontem.
I jeszcze krótki materiał wyjaśniający techniczne możliwości tej obserwacji.
Pierwsza obserwacja bez zniekształceń.
Niezwykłość doświadczenia zobaczenia Alp ze Śnieżnika polega również na tym, że wielu entuzjastów próbowało uchwycić ten widok przez lata, zanim się to wreszcie udało. Pierwsze udokumentowane zdjęcia Alp ze Śnieżnika pojawiły się dopiero w styczniu 2020 ich autorem jest – Krzysztof Strasburger. (Opis pierwszej obserwacji Alp ze Śnieżnika możesz zobaczyć na: www.DalekieObserwacje.eu) Co ciekawe jest to również obecnie rekord najdalszej obserwacji z terytorium Polski. Obserwacja dokonana przez Roberta jest wyjątkowa, ponieważ jest pierwszą udokumentowana obserwacją Masywu Schneeberg bez większych zniekształceń, które występowały podczas wcześniejszych dokumentacji.
Cyfrowa symulacja widoku Alp ze Śnieżnika.
Poniższa symulacja pochodzi ze strony www.udeuschle.de. Niestety nie uwzględnia ona poziomu refrakcji, który jest konieczny dla takiej obserwacji. Dlatego też dla podniesiono punk obserwatora o 180 metrów względem poziomu szczytu Śnieżnika.
Animacja widoku utworzona dzięki www.udeuschle.de
Jaki fragment Alp widać ze Śnieżnika?
Gdy znajdziemy się na Śnieżniku i warunki na to pozwolą to jest realna szansa na zobaczenie Alp ze Śnieżnika. Jeśli nastawiasz się na piękny widok ośnieżonych ostrych szczytów alpejskich, to niestety muszę cię zmartwić. Ze Śnieżnika można zaobserwować Masyw Schneeberg, będący częścią grupy Rax-Schneeberg w Alpach Styryjsko-Dolnoaustriackich, stanowi jedno z najbardziej malowniczych i imponujących miejsc na europejskiej mapie górskiej. Ta majestatyczna góra, której najwyższy szczyt nosi nazwę Klosterwappen, wznosi się na wysokość 2076 m n.p.m., oferując widokowy punkt na fascynujący krajobraz. Sam masyw Schneeberg pomimo, że jak najbardziej zaliczany do Alp jest daleki od znanych nam alpejskich widoków takich szczytów jak Grossglockner czy Matterhorn.
Śnieżnik – Śnieżka – Schneeberg – Rodzeństwo na odległość
Najniższy z wspomnianej trójki Śnieżnik, może jako jedyny z „rodzeństwa” spoglądać jednocześnie na oddalone o 100 i 280 kilometrów szczyty Śnieżki i Schneeberg w Alpach
- Śnieżnik (niem. Glatz Schneeberg): Nazwa „Śnieżnik” wiąże się bezpośrednio z obecnością śniegu na tym szczycie przez większość roku. Niemiecka nazwa „Glatz Schneeberg” sytuowała nasz Śnieżnik w Hrabstwie Kłodzkim (Grafschaft Glatz) dla odróżnienia masywu Schneeberg w Alpach Styryjsko-Dolnoaustriackich.
- Śnieżka (niem. Schneekoppe): Wspominając o Śnieżniku, nie sposób pominąć jego siostry – Śnieżki w Karkonoszach. Obydwie nazwy, zarówno polska jak i niemiecka (Schneekoppe), łączą się z obecnością śniegu. Mimo że geograficznie oddzielone, obie góry czerpią z jednego korzenia etymologicznego, co tworzy pewną wspólnotę w terminologii.
- Schneeberg w Alpach Styryjsko-Dolnoaustriackich: Choć masyw ten różni się od Śnieżnika oraz Śnieżki zarówno lokalizacją, jak i charakterem, to nazwa „Schneeberg” jest zauważalna wspólnym elementem. Związane jest to z historią kulturową i górskimi tradycjami, które znalazły odzwierciedlenie w nadawaniu górom nazw związanych ze śniegiem.
Jak zaplanować wypad by zobaczyć Alpy ze Śnieżnika?
Jeśli masz ochotę na wyjątkową fotografię dalekich obserwacji, musisz dobrze zaplanować swój wypad. Odpowiednie warunki atmosferyczne, czyste powietrze i inwersje temperatur są kluczowe. Zimowe miesiące sprzyjają obserwacjom, gdyż wtedy atmosfera jest najczęściej przejrzysta na większych wysokościach. Zimą również najczęściej występuje zjawisko wspomnianej już refrakcji koniecznej do obserwacji Alp ze Śnieżnika.
Podczas planowania wyprawy warto śledzić prognozy pogody, bieżące odczyty meteorologiczne i kamery internetowe rozmieszczone w górach. Warto także pamiętać o doświadczeniach poprzednich obserwatorów, aby zwiększyć szanse na udane uchwycenie tego wyjątkowego widoku.
W którym kierunku dokładnie patrzeć?
Aby zobaczyć Alpy ze Śnieżnika musisz kierować swój wzrok lub sprzęt optyczny w kierunku azymutu ok 195,5 – 196,0. Bez kompasu azymut ciężko jest określić, dlatego pomocny będzie charakterystyczny obiekt znajdujący się bliżej Śnieżnika. Jest to Ścieżka w Obłokach znajdująca się w Dolní Morava (wieża widokowa wznosząca się na wysokość 55 metrów na której szczyt wejdziemy nie pokonując żadnego schodka). Alp należy wypatrywać delikatnie na prawo względem wspomnianej Ścieżki w Obłokach.
Zanim jednak wybierzesz się na tę wyjątkową przygodę, warto zdać sobie sprawę z wyzwań, jakie stoją przed dalekimi obserwacjami. Widok Alp ze Śnieżnika to nie sielankowy obraz alpejskiej panoramy. Odległość przekraczająca 280 km sprawia, że obiekt staje się niewielki, wymagając często dobrego sprzętu optycznego.
Kilka przydatnych linków pomocnych by zobaczyć Alpy ze Śnieżnika:
- Witryna pasjonatów dalekich obserwacji. Znajdziesz tam szczegółowy opis obserwacji Alp ze Śnieżnika
https://dalekieobserwacje.eu/ - Pomiar radiosondażowy ze obserwatorium pogodowego w Prostejov (nr stacji 11747)
https://www.windy.com/sounding/49.453/17.135/11747?radar,49.440,3.955,5
- Witryna dzięki której można wygenerować wirtualną panoramę wraz z opisem poszczególnych szczytów.
https://www.udeuschle.de - Witryna pozwalająca wygenerować przekrój dalekiej obserwacji przy uwzględnieniu poziomu refrakcji.
https://www.HeyWhatsThat.com - SKPS Wrocław – Studenckie Koło Przewodników Sudeckich we Wrocławiu
„Alpy widziane ze Śnieżnika” – Witold Papierniak i Krzysztof Strasburger –
Nagranie transmisji na żywo. https://www.facebook.com/watch/live/?ref=watch_permalink&v=168764001602460 - „Alpy widziane ze Śnieżnika” Witold Papierniak i Krzysztof Strasburger
Tekst zaprezentowany na V ogólnopolskiej konferencji naukowo-przewodnickiej (knt.ue.wroc.pl) dnia 16 października 2020
https://skpswroclaw.files.wordpress.com/2020/11/artykul_snieznik_06skps.pdf